Zijn
laatste boek wordt komend jaar in vijftien landen uitgegeven en hij kan
zich verheugen in een groeiende populariteit. Rutger Bregman,
historicus en utopisch denker. 'Er is behoefte aan een radicaal ander
verhaal.'
Sinds de Frankfurter Buchmesse lijkt de
geest uit de fles: 2017 wordt voor Rutger Bregman een jaar van veel
reizen. Zijn boek 'Gratis geld voor iedereen' wordt tot in Japan
verkocht. Zijn pleidooi voor een basisinkomen voor iedereen, of de
15-urige werkweek mag door veel politici worden weggezet als
dagdromerijtjes van een jeugdige idealist, ondertussen groeit zijn het
gehoor maar door. Bregman is hot en trekt volle zalen als hij aan
universiteiten spreekt. De 28-jarige Zeeuwse domineeszoon,
journalist en veelgevraagd spreker begon zijn carrière op zijn 23ste bij
de Volkskrant, als verslaggever en later als columnist van Opinie &
Debat. Drie jaar geleden stapte hij over naar de Correspondent.
Veel van uw ideeën, zoals het basisinkomen, zijn niet nieuw.
Veel politici vermijden de term 'basisinkomen' nog - VVD'ers krijgen er zelfs vlekken van
Je zult mij zelden op een nieuw idee
betrappen. Ik probeer goede ideeën af te stoffen en met een nieuwe taal
nieuw leven in te blazen. In de jaren zeventig was men er van links tot
rechts van overtuigd dat het basisinkomen in het Amerika van Nixon zou
worden ingevoerd. En dat gebeurde ook bijna. Ik ben er in oktober 2013
over gaan schrijven en nu zijn er twintig gemeenten die ermee willen
experimenteren. Veel politici vermijden de term 'basisinkomen' nog -
VVD'ers krijgen er zelfs vlekken van - maar de facto komt het steeds
dichterbij.'
Referendum in Zwitserland zet toon van debat over hervorming verzorgingsstaten.
De
Zwitsers spreken zich vandaag uit over het universeel basisinkomen, om
armoede uit de wereld te helpen en keuzevrijheid te vergroten. De kans
is klein dat de voorstanders het nu halen. Toch geeft het initiatief
wereldwijd ernstige experimenten wind in de zeilen. 'Op veel plekken
wordt de stip aan de horizon gezet.'
Een basisinkomen van 30.000
Zwitserse frank per jaar, of omgerekend maandelijks 2.500 frank (2.260
euro) voor iedere volwassene en 625 frank (566 euro) per kind? Het kan
realiteit worden in Zwitserland, als de bevolking er vandaag ja zou
stemmen. 'Elke burger heeft recht op een menswaardig bestaan en deelname
aan het openbare leven', is het motto van de actiegroep Für ein
bedingungsloses Grundeinkommen die met meer dan 100.000 handtekeningen
de volksraadpleging afdwong. De initiatiefnemers deden hun voorstel
omdat één op de acht Zwitsers nu onder de armoedegrens leeft, maar ook
omdat ze vrezen dat verdere robotisering tot nog grotere verarming zal
leiden. Het verschaffen van een inkomen om te voorzien in basisbehoeften
kan dat voorkomen.
Het moet ergens in 1982 zijn geweest toen de destijds 31-jarige
filosoof Philippe Van Parijs zijn ingeving kreeg. De werkloosheid was
torenhoog en van links tot rechts zeiden politici dat alleen economische
groei het land er bovenop kon helpen. Maar Van Parijs wist dat
eindeloze groei op een eindige planeet waanzin is. Er was behoefte aan
een uitweg – een nieuwe, radicale visie op werk en inkomen voor een
nieuwe tijd. Maar welke? Toen schoot het hem te binnen. ‘Als je iets nieuws bedenkt waarvan je gelooft dat het geniaal is, dan zijn er twee opties,' lacht Van Parijs als ik hem spreek in Amsterdam.
‘Eén: het is toch niet zo’n briljant idee. Twee: het is inderdaad
geniaal, maar het is al veel eerder bedacht. Dit laatste overkwam mij
toen ik voor het eerst over het basisinkomen
begon na te denken.’ Al snel realiseerde Van Parijs zich dat hij in het spoor zat van heel
wat oude denkers, van John Stuart Mill tot Martin Luther King, van
Bertrand Russell tot James Tobin. Maar voor Van Parijs was het
basisinkomen veel meer dan een idee. Het was ook een ideaal waarvoor
gestreden moest worden.
De
Zwitserse bevolking mag op 5 juni stemmen over de vraag of iedereen in
het land voortaan een onvoorwaardelijk basisinkomen hoort te krijgen.
Dat bericht The Local. Het ja-kamp hoopt niet zomaar op een aalmoes: 2.200 euro per maand voor alle volwassenen.
Om de zoveel maanden komen de
pro's en contra's van een basisinkomen - lees: gratis geld voor
iedereen, ter vervanging van de huidige uitkeringen en leeflonen - weer
op tafel. Zelden of nooit komen er echt concrete beslissingen uit voort.
Maar in Zwitserland komen ze toch in de buurt. Daar mag de bevolking
zich binnenkort uitspreken over een voorstel van een burgerbeweging om
iedere Zwitser 'gratis' van een maandelijkse som geld te voorzien. De redenering van de voorstanders, die zich verenigd hebben in het Basic
Income Earth Network (BIEN), is dat het basisinkomen armoede wegwerkt
en de afhankelijkheid van uitkeringen. Bovendien geef je mensen de
vrijheid om van hun leven te maken wat ze écht willen. "We hebben een
basisinkomen nodig om iedereen de kans te geven om zijn eigen ondernemer
te zijn, te kiezen welke job hij of zij uitoefent", vertelt Gabriel
Barta van BIEN. Lees het artikel uit De Morgenhier.
Hoewel de beweging voor een basisinkomen grotendeels van onderop komt
(landelijke politici durven hun vingers er meestal niet aan te branden)
wint het basisinkomen nu ook in Den Haag aan terrein. De
partijcongressen van PvdA en D66 namen al een motie aan voor een
onderzoek en staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken) heeft toegezegd
Klijnsma zei dit toe op verzoek van GroenLinks Kamerlid Linda Voortman.
om met de gemeenten om tafel te gaan. Hoeijmakers grinnikt: ‘In
Den Haag is de reactie nu: o shit, het gaat nu wel heel hard, we moeten
hier iets mee.’
Sommige mensen denken dat de discussie over het basisinkomen zal
overwaaien zodra de economie weer aantrekt. In de jaren tachtig was er
immers ook veel discussie over, maar daar bleef het toen ook bij: heel
veel discussie. Toch is het debat nu minder vrijblijvend. De
voorstanders willen voorbij gaan aan de welles-nietesdiscussie over
vragen als ‘maar worden mensen daar niet lui van?’ En ze zien daar maar
één manier voor: experimenteren. ‘Ik verwacht dat de eerste experimenten
volgend jaar van start kunnen gaan,’ aldus Hoeijmakers. ‘Er is nog
nooit zoveel momentum geweest.’
De aanpak van het werkloosheidsprobleem is niet meer van deze tijd. De
huidige aanpak gaat blijkbaar uit van de gedachte dat er volledige
werkgelegenheid is en dat het aan de werkloze zelf te wijten is dat hij
of zij geen werk heeft: de werkloze wil niet, of is onvoldoende
geëquipeerd.
In dat kader heeft de overheid allerlei
(pest)programma's en maatregelen bedacht om werklozen te prikkelen aan
het werk te gaan. Omdat deze aanpak veel geld kost en niet werkt, komen
gemeenten nu in verzet. Dat is niet zo vreemd, want de banen zijn er
niet en het leidt alleen maar tot frustraties.
Het is duidelijk
dat er de laatste tijd geen sprake meer is van volledige werkgelegenheid
en dat kan bijna geheel op het conto van nieuwe technologieën worden
geschreven. In de jaren dertig van de vorige eeuw voorspelde Keynes dat
in de 21ste eeuw iedereen nog maar 15 uur in de week zou werken. Nu zijn
we zover en wat zien we? Zo ongeveer de ene helft werkt zich een
burn-out, en de andere helft - de werkloosheid is veel hoger dan de
officiële cijfers aangeven - kijkt werkeloos toe.
Artikel uit de Trouw. Stoppen met werken De betaalbaarheid staat of valt
met de gedragseffecten die worden veroorzaakt door het basisinkomen. De
angst dat mensen met een basisinkomen massaal stoppen met werken lijkt
ongegrond. In een Zwitserse documentaire uit 2008 (zie hieronder) werd
mensen gevraagd of zij zouden stoppen met werken als zij een
basisinkomen zouden ontvangen. 60 procent antwoordde 'nee', 30 procent
geeft aan misschien wel minder te gaan werken. De meerderheid, 80
procent, dacht dat anderen, dus niet zijzelf, wel zouden stoppen met
werken.
Het overgrote gedeelte van de bevolking wil dus wel
degelijk werken. Dit kan zijn omdat zij meer inkomsten willen hebben dan
alleen het basisinkomen, of omdat zij op deze manier voldoening uit het
leven kunnen halen. Er zullen daarom vermoedelijk meer deeltijdbanen
ontstaan of er zal steeds meer flexibel op projectbasis gewerkt worden.
Zeker is dat mensen meer kiezen voor een invulling waar zij voldoening
uit halen. Dit kan naast betaald werk ook vrijwilligerswerk zijn.
Lees het hele artikel hier en bekijk de Zwitserse documentaire Basic Income The Movie.
De
Finse overheid wil elke burger een basisinkomen van 800 euro per maand
geven. Daar staat tegenover dat alle andere uitkeringen worden
geschrapt. Bij een rondvraag in opdracht van het agentschap dat het
voorstel lanceert, het Finse instituut voor sociale zekerheid, sprak 69
procent van de Finnen zich uit voor de maatregel.
Werkloosheidsuitkeringen lopen de
spuigaten uit. Nog nooit waren er zo veel werklozen: 10 procent van de
beroepsbevolking. "Dit basisinkomen voor iedereen zorgt ervoor dat het
systeem van sociale zekerheid versimpeld wordt", zegt premier Juha
Sipila.
Zweden wil evolueren naar een standaardwerkdag van zes in plaats van
acht uren. Heel wat Zweedse bedrijven hebben de overgang al gemaakt en
een zorgtehuis experimenteert een jaar lang met de zesurendag om de
kosten en baten van de kortere werkdag te evalueren.
De in Stockholm gevestigde appontwikkelaar Filimundus stapte vorig jaar
over naar de zesurendag. CEO Linus Feldt: "De achturendag is niet zo
efficiënt als we denken. Het is bijzonder moeilijk acht uur lang
geconcentreerd te blijven op een bepaalde taak. Om de klus te klaren,
lassen we pauzes in om de werkdag draaglijk te maken. Maar tegelijk
slagen we er amper in ons privéleven boeiend te houden. We willen meer
tijd doorbrengen met ons gezin, we willen bijleren of sport beoefenen.
Ik wilde zien of er een manier bestond om die zaken op elkaar af te
stemmen".
Holland-België: utopia: Rutger Bregman pleit voor herverdeling van middelen via het basisinkomen, David Van Reybrouck
pleit voor herverdeling van macht via loting, beiden schrijven ze voor
de Correspondent, zaterdag konden ze twee uur met elkaar praten op Radio 1 bij Ruth
Joos.
Het experiment met het basisinkomen voor 65-plussers
is op een mislukking uitgelopen. Dat concludeert de Sociaal-Economische
Raad in het rapport 'Slecht idee'. Volgens de SER heeft het plan geleid
tot een generatie van passieve en hulpbehoevende ouderen.
Het is jammer om te zien dat al dat gratis geld verspild wordt aan medicijnen, kunstheupen en luxe hartoperaties Mariëtte Hamer, SER-voorzitter
In 1956 startte het ministerie
van Sociale Zaken een revolutionair pilot-project: een basisinkomen
voor ouderen, de Aangeboden Onvoorwaardelijke Winst (AOW). Elke burger
van 65 jaar en ouder kreeg gratis geld, zonder er iets voor te hoeven
doen. De gedachte was dat mensen meer tijd overhouden voor
vrijwilligerswerk en het oprichten van bedrijfjes als ze verzekerd zijn
van een inkomen. Zestig jaar later blijkt dat behoorlijk tegen te
vallen: de meeste deelnemers aan het experiment zijn ziek, dood of
werkloos.
SER-voorzitter Mariëtte Hamer noemt de uitkomsten
rampzalig: 'We zien dat vrijwel alle deelnemers direct stoppen met
werken als ze een basisinkomen krijgen. De invoering van het
basisinkomen heeft de meest onproductieve generatie voortgebracht sinds
de invoering van de kinderbijslag. Overigens is dat dezelfde generatie.
In dat opzicht zijn de resultaten desastreus. Het is jammer om te zien
dat al dat gratis geld verspild wordt aan medicijnen, kunstheupen en
luxe hartoperaties, terwijl het bedoeld was voor innovatieve start-ups.'
Positieve effecten
Minister Asscher van Sociale Zaken
noemt de kritiek te makkelijk. Hij vindt dat de Aangeboden
Onvoorwaardelijke Winst ook positieve effecten heeft gehad: 'Je ziet dat
meer dan de helft van de 65-plussers veel tijd besteedt aan hun
kleinkinderen. Bij twintigers en dertigers ligt dat aantal veel lager
omdat zij geen basisinkomen ontvangen.'
Vorig jaar schreef de
SER al het vernietigende rapport 'Weggegooid geld', over het
basisinkomen voor hoogzwangere vrouwen. De vrouwen in kwestie bleven
wekenlang thuis op de bank liggen, zonder te investeren in de lokale
economie.
Uitzending van De Nieuwe Wereld (IKON) van zondag 3 mei met David van Reybrouck over herdenken, vrijheid en het ideaal van broederschap. Zie hier de uitzending terug.
Steeds meer gemeenten willen experimenteren met een basisinkomen. Een
kleine groep inwoners ziet dan af van het recht op bijstand, huur- en
zorgtoeslag. In ruil daarvoor krijgen ze een bedrag, waar iemand net van
kan rondkomen. Bijverdienen mag, maar hoeft niet. Nieuwsuur
buigt zich over de volgende vragen: Is werken aantrekkelijker als er
geen sollicitatieplicht is? Zou iemand met bijstand een dag per week
gaan werken als de uitkering behouden blijft? En gaat een werknemer
minder werken als hij sowieso al 1200 euro ontvangt?
There won’t be much work for human beings. Self-driving cars will be
commercially available by the end of this decade and will eventually
displace human drivers—just as automobiles displaced the horse and
buggy—and will eliminate the jobs of taxi, bus, and truck drivers.
Drones will take the jobs of postmen and delivery people.
The only solution that I see is a shrinking work week. We may perhaps be
working for 10 to 20 hours a week instead of the 40 for which we do
today. And with the prices of necessities and of what we today consider
luxury goods dropping exponentially, we may not need the entire
population to be working. There is surely a possibility for social
unrest because of this; but we could also create the utopian future we
have long dreamed of, with a large part of humanity focused on
creativity and enlightenment.
“Als we nu eens naar onszelf zouden kijken zoals we in
natuurdocumentaires naar dieren kijken. Naar dat vreemde beestje: de
werkende mens.” Dat is het uitgangspunt van de documentaire reeks 'De
werkende mens': een portret van de werkende Vlaming, van Hassan de
schoonmaker over Véronique Leysen en Thomas Vanderveken tot Marc Eyskens
en Paula Semer. In zes visueel verrassende, thematische afleveringen
onderzoekt documentairemaker Lode Desmet de impact van ons werk op ons
leven aan de hand van heel verscheiden verhalen, scherpe observaties en
boeiende analyses. Het is de eerste keer in lange tijd dat Lode Desmet
nog eens een documentaire in eigen land maakte. Vanaf dinsdag 24
februari om 20.40 u.
Regels zijn er om gebroken te worden, meent Bristols burgemeester George Ferguson: anders wordt het leven maar saai. Heb jij je in 2014 veel te
streng aan de regels gehouden? Is het tijd voor een ondeugender 2015? En
wie wens jij komend jaar meer plezier in het leven toe?
Vrijdenkersstad en 'transition town' zoekt steeds naar nieuwe manieren om de regels te breken onder leiding van de burgemeester. In het zuidwesten van Engeland ligt aan de rivier de Avon, de
stad Bristol. Deze havenstad, ongeveer ter grootte van Utrecht, kent
een lange traditie van zelfbestuur en onafhankelijkheid. Een goed
voorbeeld hiervan is de burgemeester George Ferguson, beter bekend als ‘the man with the red trousers’. De politiek onafhankelijke burgervader laat zich uitbetalen in Bristol Pounds,
de lokale valuta, ter versterking en ondersteuning van de plaatselijke
economie en ondernemers. De nationale politiek zou zich in zijn ogen
niet moeten bemoeien met lokaal beleid.
Zie hier George Ferguson en lees hier verder. Volledige uitzending van Tegenlicht is hier te zien
De makers van de zesdelige VPRO-reeks Speeches zoomen niet in op die
beroemde toespraken zelf als wel op de tijd en omstandigheden waarin die
werden uitgesproken. Daar is op zichzelf niets mis mee. Nadeel is wel
dat daarmee de suggestie wordt gewekt dat die uitgesproken woorden zelf
niet zo veel gewicht in de schaal legden. Onvermijdelijk neveneffect:
commentatoren dissen weer eens het verhaal op dat wij Nederlanders te
nuchter zijn voor meeslepende toespraken, zoals Jean-Pierre Geelen onlangs nog deed in de Volkskrant.
De dieperliggende verklaring is minder vleiend. Dat de retorica in ons
land niet in aanzien staat, heeft alles te maken met het karakter van
onze indirecte democratie.
Om dat te begrijpen moeten we heel
even terug naar de Griekse en Romeinse Oudheid waar, zoals bekend, de
bakermat ligt van onze beschaving. Dat daar de wieg stond van de
democratie leerden we al op de basisschool. Er werd alleen niet bij
verteld dat daarnaast het ledikantje stond van de retorica, de kunst van
het overtuigen.
Democratie en redenaarskunst zijn twee kanten
van dezelfde medaille. De leden van de senaat hadden er immers alle
belang bij dat zij de andere senatoren konden overtuigen. Naast geweld
en intrige was de toespraak dan ook een geducht wapen. Senator Cato
('Overigens ben ik van mening dat ...') wist er zelfs de vernietiging
van Carthago mee te bewerkstelligen.
Vanavond om 19:30 u: Afspraak met de president van Europa. Neem deel aan het laatste debat met Herman Van Rompuy.
Herman Van Rompuy neemt na vijf jaar voorzitterschap van de Europese
Raad afscheid van het politieke leven. Het debat, exclusief voor
abonnees, was in korte tijd uitverkocht. Dankzij onze livestream volgt u
het debat alsnog vanop de eerste rij en ontdekt u hoe de prominente
opiniemakers Paul De Grauwe, David van Reybrouck en Bea Cantillon in
debat treden met Herman Van Rompuy.
Donderdag om 21:40 uur op Canvas: Panorama over het basisinkomen. Stel: iedereen krijgt maandelijks 1500 euro op de rekening.
Onvoorwaardelijk, of men nu werkt of niet. Voor u in hoongelach
uitbarst: de afschaffing van slavernij, kinderarbeid en zelfs de
oprichting van Europa waren ooit soortgelijke onmogelijke ideeën. Hét
meest gehoorde tegenargument - dat het niet betaalbaar is - zette
Panorama aan het denken. Wat doet gratis geld met een mensenleven? Het idee is niet nieuw. Meer nog, eigenlijk is het historisch half
Belgisch. In de jaren '80 bouwde Philippe Van Parijs een beweging (BIEN)
uit met o.a. ondernemer Roland Duchâtelet (Vivant) en Guy Standing
(UK). Vandaag voelen ook zij de hernieuwde groeiende aandacht voor een
basisinkomen, vooral door de schijnbaar onoplosbare sociale onrust. Tijd
lijkt het om in actie te schieten. Zoals ... in Zwitserland.
Inderdaad, Zwitserland, niet alleen het land van bergtoppen, banken
en tennisgenie Roger Federer. In 2016 komt hier een referendum over een
basisinkomen, betaald door de staat. Panorama wil ook de denkoefening
concreet maken en liet het basisinkomen voor België berekenen. Het is
het levenswerk van de Belgische therapeuten Axelle De Brandt en Pierre
Catelin en ingenieur Ismaël Daoud, die samen met de VRT-factcheckers tot
de wiskundige conclusie komen: het kan!
En vanavond om 20:38 op Canvas, Het voordeel van de twijfel, Werken om te leven of leven om te werken. Zie hier de aankondiging van Panorama. Uitzending is hier terug te zien.
Vanavond op Canvas om 20:40 uur: Het voordeel van de twijfel. Filosofische reeks met Stefaan Van Brabandt. Welke inzichten reiken de grote filosofen aan voor actuele en universele vragen en problemen? Aflevering 1 van vanavond gaat over tegenslagen. Worden we beter van tegenslag?
De aflevering van volgende week dinsdag (16 december) gaat over Werken om te leven of leven om te werken? Zouden we met zijn allen niet beter wat minder werken? Volgens de
Nederlandse historicus Rutger Bregman is minder werken zelfs de
oplossing voor (bijna) alles. Hij sluit hiermee aan bij talloze
filosofen uit de geschiedenis die allen waardig werk en meer vrije tijd
bepleitten. Toch wordt ons door sommige politici en economen verteld dat
we niet minder maar integendeel méér, langer en harder moeten werken.
Maar waarom eigenlijk? En worden we daar wel beter van? Welke
waardevolle inzichten bieden filosofen als Aristoteles, Descartes, Marx,
Lafargue, Russell, Fromm en Arendt hieromtrent? Stefaan Van Brabandt
zoekt het uit en praat erover met Alain De Botton, Paul Verhaeghe, Johan
Braeckman, Rutger Bregman, Jo Libeer, Frank Van Massenhoven en Lieven
Van Gils.
Zie hier de vooraankondiging voor volgende week. De aflevering is hier terug te zien.
Na Brussel en verschillende gemeentes in Nederland, heeft nu
ook Amsterdam er één: de G1000. Een openbare overlegvergadering van
burgers over politieke onderwerpen. De G1000 is een initiatief van de Vlaamse
auteur David Van Reybrouck om de democratie te vernieuwen. Daar was de
tijd rijp voor, volgens de schrijver, omdat het na de federale
verkiezingen van 2010 maar liefst 541 dagen duurden voordat er een
regering gevormd werd in België. De bedoeling van de G1000 is om burgers
actiever te betrekken bij de besluitvorming. Amsterdam deed het beduidend beter dan onze zuiderburen; Na de
jongste gemeenteraadsverkiezingen het duurde twaalf weken voordat er een
college gevormd werd. Toch is dat voor initiatiefnemer van de G1000 Amsterdam, Bart Cosijn, niet snel genoeg. Bovendien, zo stelt Cosijn,
lopen mensen tegen de 'grenzen van het democratisch systeem'. Op 6 juni 2015 moet de G1000 plaatsvinden; een gesprek tussen 1000
gewone burgers, aan verschillende tafels, over de toekomst van de stad.
Door loting wordt bepaald welke Amsterdammers aan de gesprekken deel
mogen nemen. Als de bijeenkomst tot concrete plannen voor de stad leidt,
dan zullen er actiegroepen ingesteld worden om deze verder uit te
werken. Cosijn hoopt dat de G1000 plaats kan vinden in het Paleis op de
Dam.
In zijn boek breekt Van Reybrouck een lans voor democratie
door loting. "Tot aan de Franse Revolutie is dat democratische middel
vaak aangewend, niet alleen in Athene, maar ook in bloeiende republieken
als die van Venetië en Florence tijdens de renaissance", stelt hij. "Na
de Franse Revolutie leeft het alleen voort in de rechtspraak van
sommige landen."
Volgens de schrijver kan het principe onze
"machteloos geworden democratie" weer pit en vaart geven en de burgers
weer betrekken. Want krachtdadig besturen wordt volgens hem nu stilaan
problematisch. "Politici moeten hun beleid immers steeds vaker afstemmen
op de volgende verkiezingen." Dat leidt volgens de schrijver tot een
democratisch vermoeidheidssyndroom.Van Reybrouck trachtte de
democratie al eens verse zuurstof toe te dienen met de G1000, een
openbaar overleg tussen gewone burgers over politiek. Dat leidde in 2012
tot een burgertop en een reeks aanbevelingen.
Rutger Bregman in De Correspondent: Het basisinkomen: een idee waarvoor de tijd is gekomen?
Drie op de tien Nederlanders staat 'spontaan' positief tegenover het
basisinkomen. Dat blijkt uit een peiling van TNS-Nipo. Toegegeven, wie
de wereld wil veranderen, moet zich vooral niet te veel aantrekken van
peilingen. Hoeveel Nederlanders waren immers voor het homohuwelijk in
1950?
Toch is het interessant om te weten hoeveel momentum een idee
inmiddels heeft. Bedenk: ongeveer anderhalf jaar geleden was het
basisinkomen (een idee dat teruggaat tot op de achttiende eeuw) nog
bijna vergeten. Maar inmiddels verschijnen er aan de lopende band
artikelen over.
Het D66-congres heeft een motie aangenomen voor een onderzoek naar
het basisinkomen, verschillende gemeentes zijn al geïnteresseerd in een
experiment, de directeur van het SCP (Kim Putters) denkt dat we moeten
afstappen van de fixatie op volledige werkgelegenheid, minister Asscher
speculeert over 'nieuwe instrumenten' die nodig zijn in een tijd van
technologische werkloosheid en premier Rutte is - verrassing - nu al
tegen.
Het basisinkomen: een idee waarvoor de tijd is gekomen? Nou, nee,
antwoordt de gemiddelde Nederlander. Uit de peiling die TNS-Nipo
vandaag publiceerde blijkt dat de helft van alle Nederlanders het niet
ziet zitten. Onder de voorstanders bevinden zich met name SP'ers en
D66'ers, wat mooi laat zien dat het basisinkomen dwars door de oude
tegenstelling van links en rechts heengaat. Ik ben nu vooral benieuwd of
het idee aandacht blijft krijgen en of een gemeente ergens in Nederland
het lef heeft om te beginnen met een experiment. Zo ja, dan zou de
volgende peiling weleens heel anders kunnen uitpakken.
Een van de IJslandse parlementsleden Helgi H. Gunnarsson
heeft in een interview met DLM een toelichting gegeven op het voorstel
over het basisinkomen dat hij met twee andere leden van de Piratenpartij
vorige week deed in het parlement in Reykjavik.
Wat beschouwt u als basisinkomen?
Gunnarson: “Het voorstel hier in IJsland is nog geen voorstel om het
basisinkomen daadwerkelijk al in te voeren. Het is eerder bedoeld om een
groep te formeren om de ins en outs van een dergelijk voorstel te
onderzoeken. Bijvoorbeeld uitzoeken wat het zou kosten. Hoeveel
besparingen zou het kunnen opleveren wat betreft
werkloosheidsuitkeringen en dergelijke? Er zijn heel veel vragen die we
nog moeten beantwoorden. Dus om hier een verlicht debat over te kunnen
voeren hebben we antwoorden op deze vragen nodig. Daarover gaat ons
voorstel.”
Sarah Van Liefferinge van de Piratenpartij grijpt de noodkreten van
oververmoeide ploetermama's aan om de manier waarop we naar werk kijken,
kritisch tegen het licht te houden. 'U gelooft toch zelf niet dat uw
leven pas echt van start kan gaan na uw pensioen?
Dat het slopend is om een gezin te combineren met een carrière. Dat
er te weinig tijd is om daarnaast ook te léven. Dat je het niet redt op
je eentje. Noodkreten van oververmoeide ploetermama's en -papa's sierden
de laatste dagen onze kranten. En niet enkel zij proberen zich elke dag
staande te houden in de ratrace. Zowat iederéén in deze samenleving
loopt op de toppen van zijn of haar tenen: dat is een broeinest voor
emotionele ellende.
Samen strijden voor het goede leven
Het
heeft niet lang geduurd vooraleer het debat uitmondde in een discussie
tussen moeders die meer tijd met hun kinderen willen doorbrengen en
moeders die graag veel werken. Daarnaast werd ook de leeftijd waarop
vrouwen best moeder kunnen worden een mediatiek thema. O ja, en de
vaders, die mochten ook nog iets zeggen, maar liefst kort. Triestig hoe
deze kans tot maatschappijkritisch debat weeral uitdraait op
polarisatie. Waarom niet samen strijden voor het goede leven voor
iedereen?
In de discussie over bedrijfswagens, vermogenswinstbelasting of klimaat
komt steeds eenzelfde patroon naar boven; bezorgde burgers die met
alternatieven voor de dag komen krijgen al snel een portie arrogantie en
cynisme over zich heen. Toch gelooft Steven Vromman dat hoop en actie
uiteindelijk sterker zijn dan angst en sarcasme.
'Onderwijsvernieuwing is hot. Iedereen heeft er ideeën over. Maar
luistert er ook iemand naar de leerling? 'School is één grote
miscommunicatie.' Participeren Wiggers zijn analyse lijkt op die van
Kinderombudsman Marc Dullaert. "Kinderen mogen hier wel eens een dagje
op excursie naar het Binnenhof, of online vragen stellen aan een
politicus. Maar mogelijkheden om serieus te participeren zijn om te
huilen", zei hij onlangs in deze krant. Dat moest anders, vond Wiggers. Daarom organiseerde hij onlangs met
collega's een evenement voor leerlingen van alle dertien scholen uit de
Quadraam scholengroep, waarbij het Liemers College is aangesloten. Elke
school vaardigde een team van leerlingen af dat een korte presentatie
hield over hoe volgens hen een ideale schooldag eruit ziet. Die dag werd
bovendien uitgeprobeerd. "Dan merk je meteen dat docenten luisteren, en
dat er iets gebeurt. Ze draaien geen les af, maar spelen in op de
vragen van leerlingen." De scholen spraken af dat ze met minimaal één
van de geopperde ideeën aan de slag gaan. Wiggers is samen met
Frans Droog van het Wolfert Lyceum aanvoerder van de werkgroep
Leerlingen van United4Education. Dat initiatief wil het onderwijs van
binnenuit 'kantelen'. Eén manier om dat te doen is door leerlingen meer
te laten meepraten en -denken. Met een twintigtal collega's willen Droog
en Wiggers komend jaar initiatieven op scholen in kaart brengen waarbij
leerlingen meebeslissen over de invulling van het onderwijs, als
inspiratiebron voor docenten en schoolleiders. Lees het artikel hier.
The Beautiful Solutions Gallery and Lab
is an interactive space for sharing the stories, solutions and big
ideas needed to build new institutional power and point the way toward a
just, resilient, and democratic future. Developed by Beautiful Solutions in partnership with This Changes Everything,
this is an open-ended project that will continue to evolve based on the
ideas you submit to the Lab, and the ongoing contributions of the
thinkers and practitioners on the forefront of building alternatives.
"Bionext wil volgend jaar een Bio1000 organiseren. Dat is een variant op
de G1000 raadplegingen. Daarbij bespraken burgers in onderling overleg
onderwerpen die zij van belang vinden, met aanbevelingen aan de
politiek."
"Wij willen met die Bio1000 dat boeren, burgers en
buitenlui de toekomstagenda voor biologische landbouw en voeding samen
opstellen. Dan heeft de burger direct invloed op de ontwikkeling van de
landbouw en voeding."
Artikel van het Montesquieu Instituut: Het D66 congres in november 2014 nam - tegen de wil van het
partijbestuur - een motie aan die de Tweede Kamerfractie vroeg zich in
te zetten voor een onderzoek naar het basisinkomen. Het idee om elke
burger onafhankelijk van arbeid en status van overheidswege een
minimuminkomen toe te kennen is bepaald niet nieuw. Dit idee stamt uit
de tijd van de Amerikaanse Revolutie, waarin denkers als Thomas Paine al
voor een soort basisinkomen pleitten. Maar dit is ook niet de eerste
keer dat een partijcongres in Nederland zich positief over het
basisinkomen uitsprak. In ons land flirtten een aantal partijen sinds de
jaren '80 regelmatig met dit idee. We schetsen hier een korte politieke
geschiedenis van het basisinkomen in Nederland en proberen te verklaren
waarom de discussie af en toe oplaait en dan weer stil valt. In 1985 pleitte de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in haar rapport Waarbogen voor Zekerheid
voor een basisinkomen.
Welk algemene patroon is er zichtbaar in deze
geschiedenis? Het basisinkomen is een hardnekkig idee dat met een vast
ritme terug lijkt te keren in de politiek. Loek Groot en Robert van der
Veen zien een verband met werkloosheid. Zij zien pieken in aandacht in
1985 (rond het WRR-rapport) en in 1995 (na de uitlatingen van Wijers).
Dat zijn beide momenten waarop de werkloosheid haar top bereikte. Toen
eind jaren '80 en opnieuw eind jaren '90 de werkgelegenheid weer
aantrok, nam de aandacht voor het basisinkomen zienderogen af. In de
figuur hiernaast is voor de laatste 35 jaar de aandacht voor het
basisinkomen in drie regionale kranten uitgezet [1] tegen het aantal
werklozen in die periode: de relatie lijkt tamelijk duidelijk. Dat zou
betekenen dat als de economische opleving binnenkort door zou zetten,
het basisinkomen voor de derde keer weer van de politieke agenda zal
verdwijnen.
